Чўпоннинг баракали хирмони

Февраль ойининг сўнгги кун­лариданоқ кўркамликни елка­лаб югурган баҳор бирзумда бор­лиққа яшил либос кийдир­ди. Мудраб ётган ўт-ўланлар қуёш­нинг илиқ тафтиданжон­ланиб қолди. Қиши билан нам­га тўйи­ниб ётган тупроққа ба­ҳор ёмғирлари жонбағишла­ди. Бундай паллада, албатта, чў­поннинг ҳаловати бузилади. Қўзилатиш олдиданотарни кўкка тўйғазиш илинжида яй­лов кезади.

Бу йил тумандаги 7 та қора­кўлчилик ширкат хўжалигидаги 305 та отарда  қарийб 180 минг бошга яқин майда шохли мол боқилмоқда.

Шундан 87 минг бошдан кўпроғи совлиқлар. Бундан ташқари, 467 бош йилқи, 271 бош қорамол, 532 бош ангор эчкиси ҳам парва­риш қили­нади. Гарчи жун, гўшт, қоракўл тери ишлаб чи­қа­риш режа­лари бажарилса-да, асосий эътибор моллар­нинг туёқ со­нини кўпайти­ришга қаратил­ган. Бунинг учун ҳар йили мус­таҳкам озуқа базаси ярати­лади. Бу йил ҳам тўл мавсуми­ни муваффақият­ли бошлаган чорвадорлар ўс­тиришга 90 фо­издан ортиқ соғлом қўзи қол­диришни режа­лаштир­ганлар.

— Чорвани кўпайтиришнинг ҳам машаққати, амал қилиш шарт бўлган тартиб-қоидаси бор. Чор­ва, деган билан мол кўпаймайди. Жун қирқимидан то қўзила­тиш­гача бўлган мав­сум­нинг масъу­лия­ти оғир. Бундай паллада отар­­ни қачон юргизиш, қайси яй­лов­га кўчириш ло­зим­ли­гини би­лиш ке­­рак. Ҳатто қочирим дав­рида сов­лиқ­лар нотекис жойда ётқизилса, юз фоиз самара бе­ришини кўпчилик билмайди, — дей­ди бизга ҳам­роҳлик қилган туман қишлоқ ва сув хўжалиги бў­лимининг бош чорвашуноси Са­мандар Бо­зоров.

Туман қишлоқ ва сув хўжалиги бош ветеринария врачи Баҳром Бобомуродов бошқарувидаги машинани кун ботиш томон тўғ­ри­лар экан:

— Ҳозир анча таниқли, бутун авлод-аждоди билан касбини эъзозлаб келаётган чўпоннинг отарига борамиз, — суҳбатни да­вом эттирди ҳамроҳимиз. — Ҳу­­ку­матимизнинг қатор муко­фот­ла­рига сазовор бўлган кекса чор­вадор Fаффор Обидовни кўпчи­лик та­ниса керак. Вилоятда қўй­чиликни ривожлантиришга катта ҳисса қўшган тажрибали, фахрий чўпон­ларимиздан. У уч-тўрт йил бу­рун отар­ни ўғли Фаёз­га топ­ширди.

Фаёз Ашуровнинг отари Пош­шот тоғи этакларида жойлашган бўлиб, бир томониҚизилқум кенг­­­ликларига туташиб кетган. Қачонлардир бу ерларда деҳ­қон­чилик ниҳоятда ривожланган, Пош­шотнинг серсув булоқлари­дан келган сув текис адирларга ҳаёт бағишлаган. Айтишларича, ун­чалик салобатли бўлмаса-да, тоғ­нинг тўшида жойлашган катта қишлоқ аҳолиси сабзавот, полиз етиштирган, ғалладан мўл ҳосил олишган. Кейинчалик иқлим ўз­гариши билан сув танқислиги сезила борган, ўз-ўзидан деҳ­қон­чилик барҳам топиб, аҳоли сувли ерларга кўчган. Шу боисдан бўл­са керак, Ф. Ашуров чорваси бо­қиладиган ҳудуд Похол яйлови, деб айтиларкан. Отарга етиб бор­ганимизда, қўра атрофида уч-тўрт киши куймаланиб юрарди.

— Мана, ёш, илғор чўпон­лари­миздан бири, машҳур чорвадор Fаффор Обидовнинг ўғли, — деди туман қишлоқ ва сув хўжа­лиги бўлими бош ветеринари Баҳ­ром Бобомуродов бизга қо­рачадан келган, тўлароқ йигитга имо қилиб. — Ҳозир тўл мавсуми, чўпоннинг бош қашишгаям вақти йўқ ҳисоби.

Фаёзнинг чўпонлик таёғини отасидан қабул қилиб олганига 16 йилдан ошибди. Шундан буён отасининг ҳам, раҳбариятнинг ҳам ишончини оқлаб келаётир. Чўпонликни авлоддан-авлодга ўтиб келаётган шарафли касб сифатида эъзозлаб келишади. Ахир, Фаёзнинг бобоси Ашур Оби­дов ҳам отарнинг ортидан яйлов кезиб, рўзғор тебратган, фарзандларини тарбиялаб вояга етказган. Уйли-жойли қилган. Бу­гун набиралар бу анъанани да­вом эттиришаяпти.

— Отаримизда 530 бош совлиқ, 200 бош урғочи қўзи боқилади. Шу кеча-кундузда тўл мавсумини якунлаш арафасидамиз, юз фоиз соғлом қўзини ўстиришга қол­ди­рамиз. Лекин мартнинг сўнгги кун­ларидаги қорли совуқ бироз шо­шириб қўйди. Аммо талафотга йўл қўймадик, чунки ҳамма ша­роит­ларни шай қилиб қўйгандик. Ёрдамчиларим Фаррух Омонов, Мажид Шомуродов ва бутун оила­миз билан қўра ёнидан жил­мадик. Қўзилагандан кейин ҳам отар­ни тўрт-беш гуруҳга ажрат­ма­са бўлмайди. Чунки, айрим қў­зилар отарга эргашиб юролмай­ди, шунинг учун туғилган куни ва ойига қараб бўламиз. Йиртқич қуш­лар ҳам энди туғилган қўзи­ларни пойлаб юришади. Сал эъти­­борсизлик қилиндими, улар бирваракайига уч-тўрт қўзини нобуд қилишга улгуришади. Ке­чаю кундуз навбатчилик ташкил қил­ганимиз ҳам шундан.

Чўпон уйига электр тортилган, қудуқ бор, насос ёрдамида ан­ча­гина сувли майдонда деҳқон­чилик ҳам қилишади. Сабзи, пиёз, кунжут экишади, ғалла ҳам етиш­тиришади, 2 гектарга яқин майдонда беда бор. Яйловнинг бир четидан озгина ер очиб, тар­вуз, қовун экишга тайёрлаб қў­йи­шибди. Чўпоннинг 300 бошга яқин қўй-қўзиси, эчки-улоғи, 20 та­дан ортиқ товуқ ва куркаси, 15 бош қорамоли, 5 бош оти да­ро­­мад келтириб, рўзғорига ба­рака киритмоқда.

Субҳон Сафаров ҳам қарийб 30 йил чўпонлик қилган. Бугун кек­­салик гаштини сураётган ота­хон­нинг ўғли Завқи Сафаров ёш ва илғор чўпонлардан. Уч-тўрт йил бу­рун алоҳида отарни қабул қи­либ олди. Туёқ сонини кўпай­ти­риб, совлиқлар сонини 400 бош­га етказди. Қўзилатиш мавсу­ми­ни кўнгилдагидек якун­лаган чў­пон юз фоиз соғлом қў­зини ўс­тиришга қолдирди. Шу йўл билан қўшимча отар яра­тиш­га эришди. Мавсум масъ­улия­ти­ни таъмин­лашда ёр­дамчилари Шавқиддин Омонов, Амриддин Ҳақназа­ровлар елка­ма-елка меҳ­нат қилиб, ус­тозларидан чор­ва­чилик сирла­ри­ни ҳам ўрга­ниш­моқда.

Ёмғирдан сўнг бепоён чўл яна­да яшнаб, яшариб кетди. Қай­та­дан жон­ланган ёвшан ҳиди, май­са ва чўл қизғалдоғи яйловларга ўз­гача кўркамлик бахш этди. Чў­пон учун қадрли бўлган бу жо­зи­бани Қи­зилқумнинг изғирин ша­моли олис-олисларга тортқи­­ларди.

dustlikbayrogi.uz сайтидан олинган.